THIẾT LẬP KỆ MONTESSORI TẠI NHÀ

Bạn có thể sẽ bị ngợp một chút khi bắt đầu thiết lập không gian học tập của con tại nhà theo phương pháp Montessori. Ở một số quốc gia, bạn có thể đăng ký với các công ty để có nhiều nguồn giáo cụ/ sản phẩm Montessori khác nhau và được gửi tới nhà hàng tháng. Tuy nhiên với những người sống tại HCM như chúng ta, mình chỉ có thể dựa vào kỹ năng tự nghiên cứu tìm tòi và tham gia nhiều workshop DIY - tự làm đồ chơi/ giáo cụ phù hợp với nhu cầu của con để lấp đầy kệ Montessori. Một tin tốt là kệ dùng ở nhà ít chú trọng hơn ở trong lớp học. Ở nhà, chúng ta thường tập trung vào các kỹ năng sống thực tế và hướng trẻ tham gia vào công việc hàng ngày. Tuy nhiên, chúng ta muốn đảm bảo rằng cái kệ sử dụng sẽ kích thích sự hứng thú và đáp ứng được nhu cầu cá nhân của bé. Vậy nên, hãy xem một số điều cơ bản để thiết lập Kệ Montessori tại nhà cho con nhé.

Kệ mở (Open shelf)

Để tăng khả năng tiếp cận, điều quan trọng là hệ thống tủ kệ của bạn phải thấp và có thiết kế dạng mở. Một số người thích hệ thống tủ kệ có vách ngăn, trong khi những người khác lại thích một sản phẩm hoàn toàn mở - tùy bạn quyết định. Quan trọng nhất là kệ cần phải thấp và đựng được khoảng 4 - 6 giáo cụ/ hoạt động học tập khác nhau và được trưng bày ngăn nắp. Mục đích là để trẻ dễ dàng tiếp cận được kệ, chọn đồ chơi/ giáo cụ con muốn, sử dụng bao lâu chúng thích, sau khi chơi xong sẽ dọn dẹp và trả lại lên kệ.

Rổ/ Khay (Baskets/ Trays)

Trong khi một số người sẽ đặt đồ chơi/ giáo cụ trực tiếp trên kệ, thì phương án tốt nhất chính là sử dụng một cái rổ hoặc khay dáng thấp để đựng toàn bộ các mảnh của giáo cụ vào đó. Điều quan trọng là thành của rổ phải đủ thấp để con có thể dễ dàng nhìn thấy bên trong, đồng thời ở mỗi rổ cha mẹ chỉ đặt duy nhất một bộ đồ chơi hoặc giáo cụ mà thôi. Đa số các rổ hoặc khay sẽ hướng đến chất liệu tự nhiên, tuy nhiên có nhiều sự lựa chọn khác cho cha mẹ như tái sử dụng lại hộp đựng socola, bánh quy hoặc các hộp giấy bìa carton có thành thấp. Bất kỳ loại nào trong những vật liệt kê bên trên đều có thể thực hiện được mục đích chính là con có thể tự lấy rổ giáo cụ để chơi, dễ dàng dọn dẹp và đem trả lại trên kệ. Các giỏ sắp xếp theo trật tự cho phép đứa trẻ phát triển tính độc lập và trách nhiệm. Con sẽ nhanh chóng học được cách cất giữ đồ đạc và giữ mọi thứ ngăn nắp. Cũng như những thói quen khác, việc này cần cha mẹ làm mẫu. Nếu bạn dọn dẹp mọi thứ gọn gàng và ngăn nắp, con sẽ bắt chước theo - từ khóa ở đây là Theo thứ tự và Sự lặp lại.

Quay vòng đồ chơi (Toy rotation)

Tương tự như kệ sách Montessori (trưng bày sách quay mặt ra ngoài), kệ cần gọn gàng và gây được sự tò mò, thú vị đối với trẻ. Điều này có nghĩa là không phải trưng bày hết toàn bộ đồ chơi/ giáo cụ của con một lúc. Thay vào đó, cha mẹ khi quan sát bé sẽ quyết định được loại đồ chơi/ giáo cụ nào mà con quan tâm, và loại nào phù hợp cho sự phát triển của con. Cha mẹ nên chọn khoảng 4 - 6 hoạt động khác nhau và trưng bày trên kệ. Nếu bạn thấy bé đang mất hứng thú với món nào, hoặc có đồ chơi nào quá dễ hoặc quá khó đối với con, thì chúng nên được lấy ra khỏi kệ và thay bằng giáo cụ khác. Khi thực hiện quay vòng đồ chơi/ giáo cụ, bạn không cần phải thay thế toàn bộ - đặc biệt là khi bé vẫn còn hứng thú với một món đồ chơi nào đó. Ngoài ra, tùy trường hợp mà cha mẹ có thể đổi đồ chơi lúc có bé ở đó, hoặc đổi lúc ngủ để con ngạc nhiên khi thức dậy. Lưu ý khi thực hiện quay vòng đồ chơi, thì trừ những món trên kệ, các đồ chơi khác cần được giấu khỏi tầm nhìn của trẻ. Sau một vài vòng như vậy, mình sẽ trở lại với những trò chơi ban đầu, lúc này thì món đồ này đã trở thành một trò chơi "mới" đối với con rồi. Bằng cách này, trẻ sẽ luôn cảm nhận được niềm vui và sự bất ngờ khi được khám phá đồ chơi "mới" trong khi cha mẹ không cần phải mua đồ chơi liên tục. Một lợi ích kèm theo đó là việc này vừa có lợi cho ví tiền của bạn, vừa có ích cho môi trường vì chúng ta tiêu thụ ít đồ hơn.

Cách sắp xếp (Organization)

Trong các lớp học Montessori, rổ và khay được sắp xếp trên kệ từ dễ đến khó theo thứ tự từ trái qua phải và từ trên xuống dưới. Điều này không phải lúc nào cũng khả thi ở nhà vì có thể cha mẹ sẽ để các bé độ tuổi khác nhau dùng chung một kệ, đây cũng là một cách để bạn cân nhắc khi sắp xếp kệ của mình. Như hầu hết các hoạt động Montessori khác, mọi hành động được thực hiện từ trái sang phải và từ trên xuống dưới mô phỏng theo chiều viết và đọc - tương tự, việc sắp xếp kệ cũng tuân theo thứ tự này. Tuy nhiên, nếu bạn có các bé thuộc độ tuổi khác nhau dùng chung kệ thì lời khuyên chúng tôi đưa ra là, đặt đồ chơi và giáo cụ của các bé nhỏ hơn ở các tầng dưới thấp trong khi các tầng bên trên sẽ dành cho các bé lớn hơn. Xin nhắc lại một lần nữa, vấn đề mấu chốt ở đây là khả năng tiếp cận của trẻ: một em bé biết bò sẽ tiếp cận và chọn được giáo cụ ở tầng thấp nhất, còn một em bé biết đứng và đi thì có thể lấy được rổ giáo cụ ở tầng cao hơn cũng như là trả về lại trên kệ sau khi chơi xong.

Để đồ chơi/ giáo cụ ở trạng thái “Chưa hoàn thành" (Leave activities "Undone")

Khi trưng bày trên kệ, hãy để đồ chơi/ giáo cụ trong rổ ở trạng thái “Chưa hoàn thành”. Điều này sẽ thu hút trẻ em tham gia vào hoạt động, cho bé cơ hội được trải nghiệm thử sức và hoàn thành một cách độc lập. Ví dụ, nếu bạn có đồ chơi tháp xếp chồng vòng tròn, hãy để các vòng tròn nằm trong rổ bên cạnh cái tháp; bé có thể tự lấy rổ giáo cụ xuống, hoàn thành hoạt động xếp chồng, sau đó tháo rời các vòng khỏi tháp trước khi đặt rổ về lại trên kệ.

Khi đọc bài viết này, hãy nhớ rằng bạn KHÔNG cần phải cố gắng tạo ra một lớp học Montessori tại nhà. Thay vào đó, chúng ta đang cố gắng tạo ra một không gian học tập phục vụ cho sở thích và khả năng cụ thể của con. Bạn không cần phải đi tìm và mua tất cả các đồ chơi và giáo cụ Montessori mới để đặt lên kệ. Thay vào đó, chúng ta có thể tìm thấy nhiều thứ thú vị trong nhà mà con thích, hoặc sử dụng lại vật liệu có sẵn để tạo ra các hoạt động hấp dẫn hỗ trợ cho giai đoạn phát triển hiện tại của trẻ. Sắp tới Góc Montessori sẽ có một bài viết về các hoạt động phù hợp với từng độ tuổi khác nhau cũng như làm thế nào để tự làm đồ chơi cho con tại nhà. Chúng tôi hy vọng bạn sẽ thấy bài viết này hữu ích khi thiết lập kệ Montessori tại nhà.

Được viết bởi

Góc Montessori